آثار امیرحسین صفدرزاده حقیقی
قالی نور
توصیف
قالی نور توسط امیرحسین حقیقی طراحی شده است. طراحی و اجرای این فرش نفیس در بین سالهای 1397 تا1399 صورت پذیرفت و بافندگان فرش خانم ها انیس کریمی و فرنگیس نظریان از بافندگان به نام اصفهان می باشند. قالی نور در ابعاد 170در 230 سانتی متر در زمینه ای سورمه ای بافته شده است. لچک‌های این فرش، با اسلیمی‌های طلایی، گل‌های شاه عباسی یا گلجام، دهان اژدری و سایر عناصر یادآور نقشه های اصیل فرش اصفهان، نقش مایه‌های دوره صفوی و هنر تذهیب می‌باشند. در مرکز قالی به جای نقش ترنج چلچراغی نقره‌ای با شش شاخه خودنمایی می کند و اطراف لچک‌های چهارگانه با اسلیمی های نقره‌ای احاطه گشته است. در حاشیه بیرونی فرش، چهارضلعی های لوزی شکل که تلالو نور را نیز منعکس می کنند، یادآور آیینه کاری های دوران قاجار می باشند. در قسمت میانی هر ضلع مستطیل، قاب‌های دولایه بیضی شکل با دو گل به سبک گل‌های رز قاجاری به رنگ صورتی مشاهده می شود که حاشیه یکی از گل های رز در هر چهار قاب با رنگ قرمز رنگ آمیزی شده است. اطراف حاشیه داخلی قاب که با دایره هایی مروارید گون احاطه گشته است، یادآور هنر عصرساسانی می باشد.
بحث و تحلیل
لچک ها در قالی نور با نقشه ای سنتی و اصیل یادآور اوج دوره هنری ایران در زمینه فرش یعنی دوره صفویه می باشد. روزگاری که صنعت فرشبافی در اوج بود و کارگاه های فرشبافی در ایران بالاخص در پایتخت عصر صفوی یعنی اصفهان و روستاها و شهرهای اطراف پایتخت به صورت حرفه ای فعالیت می کردند و فرش های منحصر به فردی از ایران به اروپا صادر می شد. همان دورانی که موراتوويچ در زمان سلطنت شاه عباس اول صفوی از دربار پادشاه لهستان، سیگموند سوم، به منظور تحکیم روابط تجاری با ایران و خرید قالی ایرانی برای کاخ های این کشور از لهستان راهی ایران شد و کاخ های لهستان را با قالی های منحصر به فرد ایرانی که بنا به نظر تورج ژوله تمامی آن ها بافت اصفهان هستند، مفروش کرد. لچک ها در فرش نور یادآور همان دوران هستند؛ عصری که قالی های اصفهان و کاشان بنا به گفته گارسيا دسيلوا فيگوئروا، سفير اسپانيا در دربار شاه عباس اول، بهترين نوع فرش در سراسر مشرق زمين بودند.
درقالی نور بازآفرینی این دوره ارزشمند هنری (صفویه) در لچک ها قرار گرفتند. هر چه از مرکز فرش بیشتر فاصله می گیریم نور بیشتری می تابد. چنانچه لچک ها با اسلیمی های درخشان و آیینه کاری های حاشیه بیرونی فرش، درخشش نور را به مخاطب القا می نمایند و هنرمند توانسته بسی خلاقانه نوری که در تلالو آیینه کاری ها ملهم از هنر قاجار می تابد را نمایش دهد. زمانیکه از لچک ها فاصله می گیریم و به متن اصلی فرش می رسیم، تنها زمینه ای سورمه ای و به غایت تیره را مشاهده می کنیم. طراح نقشه، امیرحسین حقیقی با طراحی این نقشه قصد داشته تا زوال تدریجی هنری جهان ایرانی در روزگار کنونی را نمایش بدهد. زمانیکه هنر اصیل ایرانی از دوره اوج (لچک های طلایی رنگ با الهام از نقشه فرش صفوی) خود فاصله گرفت و دیگر همچون گذشته نتوانست چندان در عرصه های داخلی و جهانی خوش بدرخشد. در حقیقت زمینه ای تیره و سورمه ای فرش نمایشگر تضعیف تدریجی اندیشه و هنر در جهان ایرانی می باشد. اما هنرمند امیدوار است. امیرحسین صفدرزاده حقیقی به جای ترنج در مرکز قالیچه، چلچراغی شش شاخه به رنگ نقره ای طراحی کرده و با این طرح امید را در دل مخاطب زنده نگاه می دارد. او بر این باور است که فرهنگ جهان ایرانی در آینده ای نه چندان دور از سکون و ضعف عبور می نماید و همچون گذشته در عرصه های مختلف خوش می درخشد و این نگاه را با طرح چلچراغ نقره ای شش شاخه در مرکز قالیچه به مخاطب القا می نماید. هر چند روشنایی در عصر حاضر به محاق رفته، ولی اسباب روشنگری و روشنایی در جهان ایرانی همچنان وجود دارد و طراح فرش آن را با چلچراغی که چندان درخشان و طلایی نیست، نمایش داده است. طراح فرش امیدوار است که جهان ایرانی آرام آرام از بحران عبور نماید و همچون گذشته حضوری فعال در صحنه جهانی داشته باشد.
همانگونه که در بخش توصیف فرش نور ذکر شد، در قسمت میانی هر ضلع مستطیل قاب‌های دولایه بیضی شکل مشاهده می شود. حاشیه داخلی قاب که با دایره هایی مروارید گون احاطه گشته است، یادآور هنر عصرساسانی می باشد. این شیوه ی ترکیب بندی شاخصه منسوجات ساسانی به شمار می رود و این حلقه ی مروارید نشان به مدالیون معروف بود. مدالیون ها از پیوستن دانه های شبیه به مروارید در کنار یکدیگر تشکیل می شدند و گاهی سایر نقوش گیاهی و تزئینی در میان مدالیون ها قرار می گرفتند. امیرحسین حقیقی در حاشیه بیرونی فرش با الهام از مدالیون های مروارید گون دوره ساسانی، گل های رز صورتی با الهام از دوران قاجار را در مرکز قاب های مروارید گون قرار داده است.
امیرحسین حقیقی در قالی نور با نگاهی ژرف و عمیق به هنر دوره ساسانی، صفوی و قاجار مخاطب را و بالاخص مخاطب متولد شده در حوزه فرهنگی جهان ایرانی که سالیان متوالی با جنگ، آشوب و ناآرامی دست و پنجه نرم کرده است، به امید دعوت می نماید.
نگین السادات طباطبایی
دانش آموخته دکتری باستانشناسی دوران اسلامی، دانشگاه تهران
